1. Dolandırıcılık Suçu Nedir?

Dolandırıcılık Suçu 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunun 157. Maddesinde; ” Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan…” şeklinde tanımlanmıştır. Kanun maddesinden de anlaşıldığı üzere dolandırıcılık suçu mal varlığına yönelik işlenen suçların en tipik örneğini oluşturmaktadır.

Bahse konu suçun özü, bir kimseyi failin ya da başkalarının menfaatine kendi malvarlığında bir azalmayı gerektirecek aktif veya pasif bir davranış ile aldatmaktan ibarettir.

2. Dolandırıcılık Suçunun Özellikleri Nelerdir?

Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için mağdurun hileli bir şekilde rızasının alınması bu suçun en temel özelliğidir. Bu özellik ile dolandırıcılık suçu; hırsızlık ve güveni kötüye kullanma suçundan ayrılır.

Dolandırıcılık suçu taşınır ve taşınmaz mallar üzerinde işlenebilmektedir.

Dolandırıcılık suçunu herhangi bir kimse tarafından işlenebilir eğer fail belirli kişiler ise o takdirde ağırlaştırıcı nedenler söz konusu olacaktır.

Bu suçun pasif sujesi; ihlal edilen mal varlığını oluşturan varlıkların sahibi olan kişi veya kişilerdir.

Dolandırıcılık suçu değişik fiillerle işlenebildiğinden serbest hareketli suçlar arasında sayılmış olsa da eğer dolandırıcılık suçunun teşebbüs aşamasında kaldığının kabulü için hazırlık hareketlerinin bitmiş çıkar elde etmeye yönelik icra hareketlerine başlanılmış olması gerekeceğinden bu açıdan bağlı hareketli suç olarak kabul görmektedir.

3. Dolandırıcılık Suçunun Şartları Nelerdir?

5237 Sayılı Türk Ceza Kanununda Dolandırıcılık Suçunun gerçekleşmiş sayılabilmesi için belirli şartlara bağlanmıştır. Bahse konu suç; her ne kadar malvarlığına yönelik suçlar arasında sayılmışsa da hileli davranış ile kişi veya kişilerin iradesine müdahale de söz konusudur. Kanunda yer alan tanımdan hareketle bu suçun oluşabilmesi için maddi unsurları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Failin hileli davranışlarda bulunması
• Mağdurun aldatılması
• Aldatma sonucunda mağdurun malvarlığı yönünden bir zarar doğması ve bununla birlikte fail veya başka bir kişi yönünden yararın elde edilmesi.

4. Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Nedir ve Şartları Nelerdir?

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunu, en basit haliyle dolandırıcılık suçunda cezayı ağırlaştıran haller ile işlenmesi şeklinde tanımlayabiliriz. Bahse konu dolandırıcılık suçunun cezasını ağırlaştıran haller ise 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 158 maddesinin ilk fıkrasında belirtilmiştir.

Cezayı Ağırlaştıran Nedenler (TCK 158/1):

• Dini inan ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
• Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,
• Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
• Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek yüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
• Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
• Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
• Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
• Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında, kooperatif yöneticilerin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
• Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
• Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılması sağlamak maksadıyla,
• Sigorta bedelini almak maksadıyla
• Kişinin, kendini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanırması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle, işlenmesi halinde ceza artırılır.

Madde 158/2

Kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişinin cezası artırılır.

Madde 158/3

Bu madde ile 157. maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza artırılır.

Daha Az Cezayı Gerektiren Hal

Daha az cezayı gerektiren hal, hafifletici sebep ise yine Türk Ceza Kanunun 159. Maddesinde düzenlenmiştir.

“Dolandırıcılığın, bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi halinde, şikayet üzerine daha az cezaya hükmedilir.”

5. Dolandırıcılık Suçu Cezası Nedir?

Dolandırıcılık suçunun cezası Türk Ceza Kanunu 159. Maddede düzenlenmiştir. İlgili maddede basit dolandırıcılık suçunun cezası 1 yıldan 5 yıla kadar hapis, 5000 güne kadar adli para cezası olarak belirlenmiştir. En genel haliyle belirlenen bu cezanın alt ve üst sınırı olayın muhtevasına göre değişiklik gösterecektir. Zira eğer bu suç artırım sebeplerinden biri ile işlenmişse o taktirde ceza tayininde artırım söz konusu olacak suçun alt ve üst sınırları da haliyle değişiklik gösterecektir.

Dolandırıcılık suçu basit haliyle işlendiği takdirde bu suçun zamanaşımı süresi 8 yıl olacaktır.

6. Dolandırıcılık Suçunda Uzlaşma

Dolandırıcılık suçu re’sen kovuşturulur. Şikayete tabii değildir. Ancak suçun iki görünümünde şikayet aranacağından uzlaşmaya da tabi olacaktır. Bu iki hususu şu şekilde sıralayabiliriz:

• Hukuki ilişkiye dayanan alacağını tahsil etmek için işlemesi,
• Akrabalık ilişkisi içinde bulunduğu kişilere karşı işlenmesi.

Bu iki durumda da şikayet aranacağından; suçun bu iki şekilde işlenmesi halinde de uzlaşma kapsamına girecektir. Uzlaşma ise; kovuşturma veya soruşturma aşamasından savcılık tarafından uygulanacak prosedürlerle gerçekleşecektir. Uzlaşma sağlamaması halinde; yargılama kaldığı yerden devam edecektir.

7. Dolandırıcılık Suçu Adli Para Cezasına Çevrilebilir mi?

Kanunda belirtilen müeyyiden de açıkça anlaşıldığı üzere faile verilecek ceza hem adli para cezası hem de hapis cezasıdır. Dolandırıcılık suçunda, basit dolandırıcılık suçundan verilecek hapis cezası, adli para cezasına çevrilebilir.

8. Dolandırıcılık Suçları için Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

Dolandırıcılık suçu basit haliyle işlendiği halde görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleri olacaktır. Olayın işleniş şekli ve türüne göre nitelikli bir dolandırıcılık suçu mevcut ise o takdirde ağır ceza mahkemeleri görevli olacaktır. Dolandırıcılık suçu için yetkili mahkeme ise; dolandırıcılık suçunun gerçekleştiği yer mahkemesi olacaktır.

9. Dolandırıcılık Suçu için Avukat Ücreti Nedir?

Barolar Birliği tarafından düzenlenen ve her yıl yenilenen Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi (AAÜT) yayınlanmaktadır. Buna göre; hiçbir dava ve takipli iş AAÜT’de belirlenen tutarın altında kararlaştırılamaz. (2023 AAÜT için tıklayınız)